Leerling

Product boven Proces

Leerprocessen laten zich moeilijk kwantificeren. Een mens wordt elke dag volwassener, maar je ziet de verschillen alleen over een langere periode. In het huidige systeem worden soms hoge cijfers toegekend aan brief, betoog, verslag, beschouwing e.d., maar die blijken ná school geen betrouwbare indicatie van de schrijfvaardigheid. Met andere woorden: focussen op Betoog levert meer ‘Betoogkunde’ op dan algemene schrijfvaardigheid.

Proces boven product

Einddoel van TiO is dat leerlingen met behulp van een korte instructie élke tekst kunnen schrijven. Leerlingen schrijven in TiO-B weliswaar Betogen en Verslagen, maar slechts omdat die teksten zich lenen om specifieke vaardigheden te oefenen, zoals argumenteren en perspectiefwisselen. Niet het Verslag zelf staat centraal, maar de vaardigheden die er aan bod komen. Daarnaast besteedt TiO in elke tekst aandacht aan algemene vaardigheden als logische opbouw, logische redenering, relativering, nuancering, consistentie, relevantie, enz. Deze tekstkwaliteiten overstijgen de actuele tekst en maken de transfer mogelijk naar elke andere tekst.

TiO wérkt!

In 2012 is het leereffect van TiO wetenschappelijk aangetoond in het proefschrift van Theo Pullens: Bij wijze van schrijven. Hij liet enkele duizenden teksten in TiO schrijven, die werden beoordeeld door verschillende leraren. Wat bleek? TiO-leerlingen schreven niet alleen beduidend betere teksten, maar het leereffect bleek ook bestendiger.

Docent

Veel minder tekstcorrectie

Het corrigeren van teksten, zoals dat altijd geschiedde, is zeer arbeidsintensief en sorteert te weinig effect, zo blijkt steeds weer. In TiO schrijven leerlingen 10x meer teksten, die niet door de docent worden gecorrigeerd (hoewel dat altijd mogelijk blijft). Dat is een forse omslag in het denken over taalleerprocessen. Leerlingen leren in TiO om hun eigen teksten kritisch te beoordelen op verbeterpunten. Dat impliceert dat er ook fouten mogen achterblijven. Een doodzonde volgens sommigen, maar de absolute eis van foutloze teksten heeft meer kwaad dan goed gedaan. Het is onwenselijk, demotiverend en leerpsychologisch zelfs onjuist om leerprocessen te onderbreken om perfectie te forceren. Leerlingen leren meer van één zelf gevonden fout dan van tien door anderen gecorrigeerde.

Reflex naar weleer

De docent die, goedbedoeld, tóch TiO-teksten gaat corrigeren, zet een forse stap terug:
- hij krijgt zoveel werk, dat hij leerlingen weer minder teksten laat schrijven;
- hij leert leerlingen dat de verantwoordelijkheid voor een tekst bij de leraar ligt;
- hij toont leerlingen weinig respect te hebben voor hun huidige niveau;
- hij ontneemt de leerlingen het zelfvertrouwen dat ze zelf kunnen schrijven.
IJkpunt voor de docent moet zijn: Wat is het leereffect voor de leerlingen, als ik terugkeer naar drie teksten per jaar, die ik tot op de komma corrigeer? Wat winnen zij?

Veel minder voorbereiding en nazorg

De docent hoeft TiO niet of nauwelijks voor te bereiden. Hij kan individueel evalueren tijdens de les: de leerling vertelt vanachter zijn laptop over de kwaliteit van zijn drie beste teksten. Tekstvergelijking is een veel beter evaluatie-instrument dan tekstcorrectie. De vrijgekomen tijd en energie komt ten goede aan andere taallessen, waar de menselijke kwaliteiten van de leraar de computer vele malen overtreft: literatuur, gesprek, discussie.

School

Voorhoede

De overheid streeft ernaar om in 20132 onderwijs te realiseren waarin o.a. leerprocessen zijn gepersonaliseerd. Een TiO-school nestelt zich in de voorhoede van deze innovatie. TiO bewerkstelligt vakoverstijgende kwaliteiten en vaardigheden, die de hele studie ten goede komen. Leerlingen leren bijvoorbeeld om een kwestie in een historisch of ethisch perspectief te bezien. Dat is niet alleen goed voor het niveau van een Betoog of Beschouwing, maar ook goed voor hun algehele cognitieve ontwikkeling.

Vakoverstijgend

In TiO is ook een aparte afdeling Vakteksten opgenomen, waarin leerlingen hun teksten voor ‘andere vakken’ kunnen schrijven met (structurele) hulp van het programma.

Accentverschuiving

Wat in TiO begint, zal op den duur ook op andere terreinen manifest worden: de verschuiving van de leerling die als een consument achteroverleunt wachtend op de volgende opdracht, naar de leerling die vanuit een intrinsiek Taakbesef zelf initiatief neemt en medeverantwoordelijkheid draagt voor zijn inspanningen en vorderingen. Dat lijkt een utopie, maar het is al een realiteit op sommige scholen met TiO.